Η Συνθήκη της Λωζάνης

Η Μικρασιατική καταστροφή ανέτρεψε για άλλη μια φορά τα δεδομένα στην Ίμβρο και την Τένεδο. Με τη Συνθήκη της Λωζάννης, το 1923, τα δύο νησιά παραχωρήθηκαν στην Τουρκία. Το πλήρες κείμενο του άρθρου 14 της Συνθήκης έχει ως εξής:

«Αι νήσοι Ίμβρος και Τένεδος, παραμένουσαι υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν, θα απολαύουν ειδικής διοικητικής οργανώσεως, αποτελουμένης υπό τοπικών στοιχείων και παρεχούσης πάσαν εγγύησιν εις τον αυτόχθονα μη μουσουλμανικόν πληθυσμόν όσον αφορά την τοπικήν αυτοδιοίκησιν και την προστασίαν των ατόμων και των αγαθών. Η τήρησις της τάξεως θα διασφαλίζεται υπό αστυνομίας στρατολογουμένης εκ του αυτόχθονος πληθυσμού, μερίμνη της ως άνω προβλεπομένης τοπικής διοικήσεως και υπό τας διαταγάς αυτής τιθεμένης».

Επιπλέον τα άρθρα 38-43 της Συνθήκης αναφέρονταν στην προστασία της ζωής, της ελευθερίας, της γλώσσας, της εθνικότητας και της θρησκείας των Ελλήνων υπηκόων. Το Σεπτέμβριο του 1923, οι τουρκικές αρχές παρέλαβαν τη διοίκηση των νησιών. Τούρκοι αξιωματούχοι από τη Μικρά Ασία ανέλαβαν εξ ολοκλήρου τη διοικητική, δικαστική, αστυνομική, λιμενική και τελωνειακή εξουσία, παραβιάζοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης πριν ακόμη αρχίσει να εφαρμόζεται. Η κίνηση αυτή αποτέλεσε την αρχή του συστηματικού διωγμού του ελληνικού στοιχείου στην Ίμβρο και στην Τένεδο, που εκδηλώθηκε με τον αποκλεισμό του από την τοπική διοίκηση των νησιών, από την καθιέρωση ως υποχρεωτικής της τουρκικής εκπαίδευσης και την περιθωριοποίηση και τελικά κατάργηση της ελληνικής, από τη δήμευση σημαντικού τμήματος της εκκλησιαστικής περιουσίας και την καταστροφή μοναστηριών, ιερών ναών και εξωκκλησιών και από την παρεμπόδιση, άλλοτε με έμμεσο και άλλοτε με άμεσο και βίαιο τρόπο κάθε είδους οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής δραστηριότητας των Ελλήνων αυτοχθόνων κατοίκων στα δύο νησιά.